خبرگزاری ایرنا: علی رغم تلاش های فعالین مدنی و فراکسیون نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی برای تصویب ممنوعیت ازدواج دخترهای زیر ۱۳ سال و پسران زیر ۱۵ سال، این طرح با مخالفت اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس از حرکت باز ماند.

نگاهی به تاریخچه تعیین سن ازدواج دخترهای و پسران نشان می دهد در طی زمان دیدگاه های مختلفی در این زمینه وجود داشته و در بعضی از برهه های تاریخی سن ازدواج سیر صعودی و در بعضی از دوره ها سیر نزولی داشته هست.

تعیین سن ازدواج بصورت قانونی و جدی از سال ۱۳۱۰ پی گرفته شده هست. در سال ۱۳۱۳ با اصلاحاتی در قانون مدنی، در ماده ۱۰۴۱ سن ۱۵ سال شمسی برای دخترهای و ۱۸ سال شمسی برای پسران مدنظر داشته گردید.

ازدواج بین ۱۳ تا ۱۵ سال برای دخترهای و ۱۵ تا ۱۸ سال برای پسران با اذن دادگاه جایز محسوب گردید و کمتر از آن ممنوع گردید.

در فاز بعد در سال ۱۳۵۳ در ماده ۲۳ قانون پشتیبانی از خانواده،سن ازدواج برای دخترهای به ۱۸ سال شمسی و پسران ۲۰ سال افزایش پیدا نمود و ازدواج بین ۱۵ تا ۱۸ سال مشروط به اذن ی والدین و حکم دادگاه انجام گرفت.

بعد از برتری انقلاب در سال ۱۳۵۸ماده ۲۳ قانون پشتیبانی از خانواده کنسل گردید و ماده ۱۰۴۱ القا گردید. در فاز بعدی در سال ۱۳۶۱ تغییراتی را مورد توجه قرار دادند که تاکید بر این گردید که قوانین تصویب شده پیش از انقلاب با مسائل شرعی منافات دارد.

در سال ۱۳۷۰ ماده ۱۰۴۱ به ۹ سال قمری برای دخترهای و ۱۵ سال قمری برای پسران تغییر پیدا نمود.

در سال ۱۳۷۱بر اساس مصوبه ای که مجمع تشخیص مصلحت نظام در ماده ۱۰۴۱اعلام کرد عقد نکاح به ۱۳سال شمسی برای دخترهای و ۱۵ سال شمسی برای پسران افزایش یافت. در سال ۱۳۸۱ کوشش هایی برای اصلاح ماده ۱۰۴۱ آغاز گردید که به سبب مخالفت شورای نگهبان این اصلاحات متوقف گردید.

ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی در مورد سن ازدواج اقرار می دارد: عقد نکاح دختر پیش از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر پیش از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط هست به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.

این در حالی هست که شرط اذن ولی در این ماده راه را برای زیادی از خانواده ها باز گذاشته تا با صلاح دید خود حتی دختر ۹ ساله شان را به عقد مردی چندین ساله درآورند.

اما مشکل حاد دیگر ازدواج دخترهای زیر ۱۳ سال این هست که یا اصلا ثبت نمی گردند و ثبت آن تا به رسیدن دختر و پسر به سن قانونی به تعویق می افتد یا اینکه در بعضی دفترخانه ها به نحو غیر مجاز ثبت می گردند که هیچ آمار دقیقی از این تخلف وجود ندارد اما در بعضی نقاط محروم کشور ازدواج دخترهای زیر ۱۳ سال هم معمول هست.

در اواخر مرداد ماه سال کنونی روزنامه اعتماد با استناد به گزارش خبرنما به نقل از « شورای فرهنگی اجتماعی زنان» از روند کاهشی این پدیده در ایران اطلاع داد. طبق این گزارش میزان ازدواج دخترهای زیر ۱۵ سال در سال ۱۳۹۲, ۴۱هزار و ۴۳۹ مورد بوده که سال قبل به ۳۵ هزار و ۵۵۰ مورد ازدواج دست یافته هست.

در مورد پراکندگی این پدیده در منطقه های متفاوت کشور « معصومه آقاپور علیشاهی» نماینده شبستر اوایل خرداد ماه سال کنونی به خبرگزاری « خانه ملت» با اشاره به وجود ۲۴ هزار بیوه زیر ۱۸ سال در کشور نسبت به افزایش این پدیده در آذربایجان شرقی اخطار داد و اظهار کرد در این زمینه خراسان رضوی رده نخست و آذربایجان شرقی رده دوم کودک همسری در ازدواج کودکان ۱۰ تا ۱۵ ساله را دارد.

آنان که حدود دو سالی بر روی مبحث کودک همسری و لایحه منع ازدواج دخترهای زیر ۱۳سال و پسران زیر ۱۵سال فعالیت کرده اند، هنوز قادر نبوده اند به توافقات لازم در این زمینه برسند و مبحث همچنان بصورت پرونده ای نیمه باز باقی ماند.

البته بر طبق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی سن قانونی ازدواج ۱۳ سال هست و زیر سن ۱۳ سال با مجوز ولی قهری و دادگاه صالحه اذن ازدواج داده می گردد.

این در حالی هست که سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس، از رای نیاوردنِ اصلاح ماده ای از قانون مدنی حول تغییر سن ازدواج در نشست روز دوشنبه گذشته کمیسیون متبوعش اطلاع داد.

حسن نوروزی سخنگوی این کمیسیون اظهار کرد: «از نظر نمایندگان کمیسیون حقوقی دختر ۱۵ ساله کودک محسوب نمی‌شود و برطبق سنجش توانایی‌ها و خصوصیت ها استعداد ازدواج را دارد.

او در توجیه این استدلال گفته هست که طبق آمار سال گذشته تنها یک زن زیر ۱۶ سال هنگام زایمان جان خود را از دست داده، در حالیکه در گروه سنی بالای ۳۰ بیشتر از ۴۰ نفر جان خود را از دست دادند.

اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی در این جلسه گفته اند: فعالین حقوق کودک و فراکسیون نمایندگان زن مجلس خواستار افزایش دست کم سن ازدواج دخترهای به ۱۶ سال و برای پسران به ۱۸ سال و ممنوعیت ازدواج دخترهای زیر ۱۳ سال می باشند.

طرح آنان با اسم ‘طرح کودک همسری’ که از سال ۱۳۹۵ در دست مطالعه بود، آذر ۱۳۹۶ در نوبت رسیدگی مجلس جای گرفت و سر انجام در جلسه علنی مهرماه سال ۹۷ مجلس با یک فوریت تصویب گردید.

وی در توئیتی گفته هست: متاسفانه طرح ما برای ممنوعیت ازدواج زیر ۱۳ سال به صورت کلی در کمیسیون قضایی مجلس رد گردید. آن هم علی رغم آنکه قبل تر یک فوریت طرح در صحن مجلس رای آورده بود.

طبق آئین نامه مجلس، گزارش کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در مورد رد این طرح در صحن علنی مجلس قرائت می‌شود و نمایندگان می‌توانند برخلاف نظر این کمیسیون به این طرح رای مثبت دهند.

طبق این طرح، «حداقل سن ازدواج در دختر ۱۶ سال تمام شمسی و در پسر ۱۸ سال تمام شمسی هست. عقد ازدواج بین سنین ۱۳ تا ۱۶ در دخترهای و ۱۶ تا ۱۸ در پسران مشروط به اذن ولی و رعایت مصلحت و تشخیص دادگاه به شرط داشتن استعداد صحت جسمی برای تزویج با نظر پزشک قانونی است».

چنارانی اظهار کرد: واقعا کودکان ۱۳ سال از نظر ما از نظر درک و درک هنوز در همان سن کودکی خود می باشند و هنوز با همان عروسک های خود در دنیای بچگانه خود بازی می کنند. الان فرزندان ۱۳ ساله ما در دنیای امروز استعداد ازدواج را ندارند.

چنارانی در مورد نگاه اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی نسبت به مسئله ممنوعیت ازدواج کودکان اظهار کرد: ما باید این را قبول کنیم که کلا وقتی در مجلس، جامعه بانوان فراوان نشود، قوانینی که به سود بانوان و دخترهای هم باشد، مغفول می ماند.

البته ما ازدواج زیر ۱۳ را ممنوع کردیم یعنی این اشخاص در کمیسیون یک چیزی را ارزیابی می کنند در حالی که پیشنهاد چیز دیگری هست.

پیشنهاد ما این هست که ازدواج دخترهای زیر ۱۳ سال و پسران زیر ۱۵ سال ممنوع باشد. ولی کمیسیون آمده و شرایط خاصی را مطرح نموده هست. هر چند حتی ما برای دخترهای زیر ۱۵سال هم ازدواج را باید ممنوع کنیم.

این نماینده اظهار کرد: خیلی جالب هست ما در این کشور سن رای گیری را برای ۱۸ سال در نظر می گیریم یعنی رای دادن و شرایط رسیدن به رای دادن برای انتخاب رییس جمهور، نماینده و شورا را ۱۸ سال می دانیم ولی زندگی با این همه بار و ظرفیت گسترده مشکلات را خیلی اسان در نظر می گیریم.

چه طور ما توان داریم رضایت دهیم دختری ۱۳ ساله زندگی را با این همه مشکلاتی که امروزه وجود دارد قبول کند.