به گزارش خبرنما به نقل از خبرنگار گروه اجتماعی برنا؛ در گذشته مهمترین عامل مرگ و میر ابتلا به بیماریهای عفونی واگیردار بوده است .اما امروزه همراه با تحولات ایجاد شده در سالهای اخیر نوع بیماریها نیز تغییر کرده است. به طوری که بیماریهای عفونی جای خود را به بیمارِهای قلبی و عروقی و سرطان […]
به گزارش خبرنما به نقل از خبرنگار گروه اجتماعی برنا؛ در گذشته مهمترین عامل مرگ و میر ابتلا به بیماریهای عفونی واگیردار بوده است .اما امروزه همراه با تحولات ایجاد شده در سالهای اخیر نوع بیماریها نیز تغییر کرده است. به طوری که بیماریهای عفونی جای خود را به بیمارِهای قلبی و عروقی و سرطان داده است. یک زندگی سالم زیاد هم سخت نیست ؛ فقط باید به نکاتی توجه کنیم تا روزهای زندگیمان با نفس هایی پرنشاط و سلامت در کنار عزیزانمان سپری شود و حال خودمان نیز در دقایق زندگی خوش و سرزنده باشد.
سیده زینب جعفریان، کارشناس ارشد آموزش بهداشت در گفتگو با برنا از آنچه سلامت قلب را در خطر می اندازد می گوید.
سیده زینب جعفریان با بیان اینکه عوامل مختلفی شامل سطح وضعیت سلامتی، سبک زندگی افراد از جمله نوع تغذیه، فعالیت بدنی، مصرف دخانیات، میزان مواجهه با استرس و چگونگی مدیریت استرس و نیز عوامل ارثی و ژنتیک از جمله سابقه خانوادگی بر سلامت قلب عروق موثر هستند به برنا گفت : برخی اختصاصات فردی، اجتماعی و رفتاری به عنوان عوامل افزایش دهنده خطر بیماری های قلبی عروقی شناخته شده اند، این اختصاصات را عوامل خطر می نامند . در مورد بیماریهای قلبی عروقی دو دسته عوامل خطر ذکر شده که اولی آن عوامل خطر غیرقابل اصلاح و تعدیل مانند سن و جنس و یا وجود سابقه بیماری در خانواده است که این عوامل بخشی از ساختار ژنتیکی هر انسانی به شمارمی روند یا مانند بالا رفتن سن که با گذشت زمان حادث می شود غیر قابل اجتناب است اما دومین دسته از عوامل خطر، عوامل خطر قابل اصلاح و تعدیل هستند. گرچه این ها هم احتمال ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می دهند اما قابل کنترل هستند.
این کارشناس ارشد آموزش بهداشت از عوامل خطر غیر قابل اصلاح و تعدیل در سلامت قلب به سن ؛ جنس و داشتن سابقه خانوادگی اشاره کرده و هر کدام را اینگونه تشریح کرد:
افزایش سن
هر چه سن بالاتر می رود کارایی دستگاه گردش خون کمتر و احتمال بروز مشکلات قلبی بیشتر می شود ،اما بروز سکته در سنین زیر ۴۰ سال گویای این واقعیت است که بیماری قلبی پیامد غیر قابل اجتناب افزایش سن نیست .
جنس
خطر بیماریهای قلبی در مردان بیشتر است اما بعد از ۶۰ سالگی ریسک خطر در هر دو گروه یکسان می شود .
داشتن سابقه خانوادگی بیماری قلبی
در فردی که سابقه سکته قلبی یا مغزی در یکی از افراد خانواده او وجود دارد احتمال ابتلا این فرد به این بیماری ها بیش از فردی است که در خانواده اش چنین مشکلاتی وجود ندارد .
سیده زینب جعفریان عوامل قابل تعدیل و اصلاح در نگهداری و سلامت قلب را دسته بندی کرده و در مورد هر کدام چنین توضیح داد که در ادامه می خوانید:
رژیم غذایی مناسب
بر گرفته ازعادات غذای نامناسب هستند که باعث افزایش سه عامل خطر بیماریهای قلبی عروقی، یعنی افزایش وزن، کلسترول وفشار خون می شود. در واقع عادات غذایی، یکی از مهمترین عوامل موثر در شکل گیری الگوی غذایی انسان هستند که تعیین کننده چگونگی انتخاب، آماده کردن، طبخ، مصرف و نگهداری موادغذایی هستند. عادات غذایی ریشه در عوامل مختلفی مانند شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، جغرافیایی، مذهبی، کشاورزی و بسیاری عوامل دیگر دارد که سینه به سینه و نسل به نسل به افراد رسیده و ریشه در باورهای انسان دارد. گاهی معمولا بدون تفکر و تعمق، از عادات غذایی پیروی می کنیم و توجهی به اثرات آنها در سلامت خود نداریم، در حالی که بسیاری از عادات غذایی معمول ما ممکن است نا مناسب بوده و اثرات نامطلوب و گاه جبران ناپذیری در سلامت ما بجای گذارد برخی از مهمترین این عادات مانند افزودن نمک زیاد به غذا، مصرف زیاد مواد سرخ کردنی، استفاده زیاد از غذاهای فراوری شده مانند غذاهای کنسروی –سوسیس-کالباس و…. مصرف کم سبزیجات و میوه ها در رژیم غذائی روزانه و بسیاری موارد دیگر که بر سلامت قلب تاثیر سوء دارند .
دخانیات
استعمال سیگار سردسته عوامل خطر زای عمده ، مهم و قابل پیشگیری بیماری های قلبی عروقی بوده استعمال سیگار نه تنها برای فردسیگاری بلکه برای افراد غیر سیگاری مانند نوزادان، اطفال و افراد در مواجهه با دود سیگار (سیگاریهای دست دوم ) هم مضر است . سیگار به واسطه مونوکسید کربن و نیکوتین تولیدی خود تاثیرات زیان آورش را بر قلب اعمال می کند. مونوکسیدکربن موجود در دود سیگار با هموگلوبین سلولهای قرمز خون ترکیب می شود و کربوکسی هموگلوبین به وجود می آورد در نتیجه مقدار اکسیژن فابل دسترس برای عضله قلب کاهش می یابد. نیکوتین تولید آدرنالین و نور آدرنالین را زیاد می کند، این هورمون ها هردو سرعت ضربان قلب را در دقیقه افزایش می دهند و موقتا سبب بالا رفتن میزان فشار خون می شوند. مونوکسید کربن و نیکوتین چسبندگی پلاکت ها را افزایش می دهند و در نتیجه احتمال تشکیل لخته خون را بالا می برند. این دو ماده همچنین باعث ایجاد صدمه به پوشش درونی رگهای خونی می شوند و آنها را مستعد ابتلا به تصلب شرایین می کنند.
کلسترول خون بالا
کلسترول ماده ای نرم و چربی مانند است که در جریان خون و تمامی سلول های بدن یافت می شود. ممکن است چربی های اشباع، چربی های ترانس و کلسترولی که می خوریم سطح چربی خون را افزایش دهند. کلسترول بالای خون نشان دهنده احتمال بالای خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی است .به دلیل رسوب کلسترول، پلاک و سایر رسوبات چربی در دیواره سرخرگ ها، ممکن است سرخرگ های تغذیه کننده قلب چنان دچار گرفتگی شوند که میزان جریان خون کاهش یابد و سبب بروز درد قفسه سینه شود. اگر لخته خون تشکیل شود و سرخرگ را دچار انسداد کند ممکن است حمله قلبی رخ دهد و اگر یک لخته خون یک سرخرگ خونرسانی کننده مغز رادچار انسداد کند سکته مغزی رخ می دهد .چون کلسترول و سایر چربیها در خون حل نمی شوند، جهت انتقال به سلولها از ناقلی به نام لیپوپروتئین استفاده می کنند. LDL (لیپو پروتئین باچگالی بالا)، اغلب نوع بد نامیده می شود، زمانی که LDL، در خون از محدوده مجاز بیشتر شود به چربی ها و سایر مواد چسبیده و در دیواره سرخرگ رسوب می کند، در نتیجه سرخرگ را دچار انسداد و تنگی می کند، اگر این پلاک بر روی دیواره سرخرگ کنده شود، ایجاد لخته خون می کند و ممکن است سبب سکته مغزی و قلبی شود. در عوض نوع خوب کلسترول، HDL (لیپو پروتئن باچگالی بالا) سبب خارج ساختن کلسترول خطرناک به خارج از سرخرگ می شود. حال باید دید سطح کلسترول تام، LDL ،HDL، در چه محدوده ای قرار بگیرند تا تاثیر مثبت بر سلامت قلب و عروق داشته باشند . تنها راه تشخیص کلسترول خون آزمایش خون (چربی خون) است این آزمایش اطلاعاتی در مورد کلسترول تام ، LDL ( چربی بد یا دارای اثر ات بد بر ری قلب و عروق). HDL ( چربی خوب یا دارای اثر ات مثبت بر روی قلب و عروق ) به دست می دهد.
سطح کلسترول تام خون ( Total Cholesterol)
– کمتر از mg/dl 200 مطلوب ( میزان پایین خطر ).
– Mg/dl 239- 200 بینابینی، ( افزایش میزان خطر )
– Mg/dl 240 یا بیشتر، بالا ( افزایش میزان خطر به بیش از دو برابر سطح مطلوب ).
HDL سبب کاهش میزان خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی می شود. بر خلاف سایر انواع کلسترول هر چه سطح اش بیشتر باشد برای قلب مفیدتر است. می توان سطح HDL خون را از طریق ترک سیگار، کاهش اضافه وزن، فعالیت جسمی بیشتر، افزایش داد .
سطح کلسترول HDL
– کمتر از mg/dl 40 در مردان پائین ( افزایش میزان خطر )
– کمتر از mg/dl 50 در زنان پائین ( افزایش میزان خطر )
mg/dl 60 -l یا بیشتر بالا ( کاهش میزان خطر ) .
سطح کلسترول LDL
– کمتر از 100 mg/dl مطلوب در مبتلایان به بیماری قلبی و دیابت
– ۱۲۹ تا ۱۰۰ mg/dl بالای حد طبیعی
– ۱۵۹ تا 130 mg/dl نسبتا بالا
– ۱۸۹ تا 160 mg/dl بالا
– mg/dl 190l یا بالاتر بسیار بالا .
تری گلیسیرید
تری گلیسیریدها از منابع عمده تامین انرژی در بدن هستند. تری گلیسیریدها از مواد غذائی تامین شده و هم بدن قادر به ساختن آن است. با بالا رفتن سن، افزایش وزن یا هر دو، سطح تری گلیسیرید و کلسترول افزایش می یابد. بسیاری افراد مبتلا به دیابت و بیماری قلبی عروقی، دارای سطوح بالای تری گلیسیرید هستند.
دیابت
یک عامل خطرزای بیماری های قلبی عروقی است. در فرد مبتلا به دیابت (قند خون ) بدن به اندازه کافی انسولین نمی سازد، یا اینکه نمی تواند از انسولین به صورت مناسب استفاده کند ( و یا هر دو )، در نتیجه سبب افزایش سطح قند خون شده و بیشتر غذای مصرفی جهت تولید انرژی در بدن تبدیل به گلوکز ( یا قند ) می شود. لازم به توضیح است که انسولین هورمونی است جهت تبدیل قند و سایر غذاها به انرژی و کمک به گلوکز جهت ورود به سلولهای بدن.
دیابت دو نوع است، نوع اول: دیابت وابسته به انسولین که کنترل آن نیاز به تزریق انسولین دارد و نوع دوم: نوع معمولی در میانسالان و کسانی که بدنشان به انسولین مقاومت نشان می دهد، رخ می دهد و با رژیم غذایی مناسب و داروهای خوراکی کنترل می شود. هر دو نوع دیابت می توانند خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری قلب را افزایش دهد. بخشی از این افزایش خطر ابتلابه دلیل وجود عوامل خطر دیگر، مانند چاقی، افزایش کلسترول خون و فشارخون در افراد مبتلا به دیابت نوع دو است .
فشار خون بالا
نام دیگر آن پر فشاری خون یا هیپرتانسیون (HBP) است. پرفشاری خون یعنی اینکه مقدار فشار خون در رگها افزایش یافته باشد. فشارخون نیرویی است که خون به دیواره رگ ها وارد می کند و به صورت، مثلا دو عدد mmHg 120/80 نوشته می شود. عددبالائی نشان دهنده فشار سیستولیک یعنی: زمانی که قلب دارای ضربان است، و عدد پاینی نشان دهنده فشار دیاستولیک ،یعنی: زمان استراحت قلب که بین دو ضربان است، فشار خون طبیعی زیر mmHg 120/80 است و اگر شما بزرگسال هستید و فشار خون شما بین mmHg 120-139 و یا فشار خون دیاستول بین mmHg 80-89 باشد (یا هر دو )، شما در مرحله پیش از فشار خون هستید. پر فشاری خون، فشار خون سیستولیک بالای ۱۴۰ و یا بیشتر و یا فشار خون دیاستولیک بالای ۹۰ و یا بیشتر است که البته باید به مدت طولانی بالا باشد. غالبا پر فشاری خون دارای هیچ علامتی نیست در این موارد تنها راه شناسایی آن اندازه گیری آن است. فشار خون بالا موجب سختی عروق، تصلب شرائین و درنهایت ایجاد سکته قلبی و مغزی می شود .
کم تحرکی
حالتی است که در آن یک فرد بزرگسال یا کودک فعالیت فیزیکی کافی نداشته یا ورزش نمی کند. این امر به واسطه رشد انواع منفعل سرگرمی از قبیل تلویزیون، بازی های ویدیوئی و استفاده از کامپیوتر و به موازات آن تغییر مشاغل از کارهای فیزیکی و یدی به مشاغل دفتری و پشت میز نشینی و تمایل بیشتر مردم به این مشاغل است. مطالعات مختلفی تاثیر منفی این نوع ازسبک زندگی را نشان داده است، از شایع ترین عوارض آن، افزایش وزن و چاقی است که به دنبال آن افزایش بیماری های قلبی عروقی، دیابت و انواع سرطان ها را در پی خواهد داشت. کم تحرکی همچنین می تواند تاثیر منفی روی سیستم ایمنی بدن گذاشته که منجر به پیامدهای منفی روی سلامت فرد می شود. البته لازم به توضیح است که سبک زندگی کم تحرک لزوما مترادف با تنبلی نیست زیرا یک فرد می تواند در محیط خانه یا کار بسیار پر مشغله باشد اما فرصتی برای ورزش کردن نداشته نباشد .
اضافه وزن و چاقی
یکی دیگر از عوامل خطرزای بیماریهای قلبی عروقی است. البته اضافه وزن و چاقی می تواند باعث پر فشاری خون شود که خود از عوامل زمینه ساز بیماری قلبی عروقی است. در ابتدا لازم به توضیح است اضافه وزن و چاقی به عنوان تجمع غیر طبیعی و یا بیش از حد چربی در بدن که ممکن است سلامتی را مختل کند، تعریف شده است .
دسته بندی اضافه وزن و چاقی در افراد بزرگسال بوسیله شاخص توده بدنی (BMI) که شاخص ساده وزن به قد است، از روی جدول یا با فرمول وزن تقسیم بر مجذور قد (kg/m2 ) قابل محاسبه به شکل زیر است .
– BMI تا ۲۹-۲۵ نشانه اضافه وزن است.
– BMI بزرگتر یا برابر با ۳۰ نشانه چاقی است.
BMI دارای بعضی از محدودیت ها است. به عنوان مثال، BMI لزوما منعکس کننده توزیع چربی بدن و یا توصیف همان درجه از چاقی در گروه های مختلف مردم نیست. بنابراین ساده ترین راه به منظور سنجش خطر ابتلا به یک بیماری مزمن مانند بیماری قلبی عروقی اندازه گیری دور کمر است . اندازه گیری دور کمر باید فقط برای بزرگسالان مورد استفاده قرار گیرد تا نشان دهد، چقدر در معرض بروز بیماریهای مزمن از جمله بیماری های قلبی عروقی هستند. اما برای کودکان و جوانان ریسک افزایش دیده نشده است. دور کمر بیش از ۹۰ سانتی متر در مردان و دور کمر بیش از ۸۰ سانتی متر در زنان با افزایش خط ابتلاء به بیماری های قلبی عروقی همراه است. اما دور کمر بیشتر از ۱۰۲ سانتی متر در مردان و دور کمربیش از ۸۸ سانتی متر در زنان به شدت نشان دهنده افزایش خطر بیماری های فلبی عروقی و بروز مشکلات جدی از جمله بیماری های مزمن مانند برخی سرطان ها، بیماری های قلبی و دیابت نوع 2 است .
افسردگی
افسردگی از رایجترین اختلالات روانی است و در بیشتر مواقع با اضطرابی کم و بیش شدید همراه است .مطالعات نشان داده است، افرادی که از افسردگی رنج می برند ویا از نظر اجتماعی منزوی هستند در معرض خطر بیشتر ابتلا به بیماری های قلبی هستند .
استرس
استرس عبارت است از واکنش های فیزیکی، ذهنی و عاطفی که در نتیجه تغییرات و نیازهای زندگی فرد، تجربه میشوند. استرس می تواند مثبت یا منفی باشد. استرس مثبت میتواند یک انگیزه دهنده باشد اما استرس منفی زمانی است که وضعیت یا موقعیتی خارج از کنترل باشد یا اینگونه تصور شود. در این حالت استرس می تواند در درازمدت تاثیر سوء بر سلامت بگذارد . البته افراد واکنش های متفاوت به شرایط و موقعیت های استرس زا می دهند. رویدادی ممکن است از نظر فردی شاد و لذت بخش و از نظر فرد دیگری ملالت آور و خسته کننده باشد. در زیر برخی از عوامل استرس زا مشترک که می تواند مردم را در تمام مراحل زندگی تحت تاثیر قرار دهد نامبرده شده است .
– بیماری، در خود فرد و یا عضوی ازخانواده یا دوستان.
– مرگ عزیزان
– مشکلات در یک رابطه شخصی
– فشار کاری
– شروع یک کار جدید
– بیکاری
– بازنشستگی
– بارداری
– ازدحام
– نقل مکان
– مشکلات روزمره
– مشکلات حقوقی
نگرانی مالی
کمال گرائی.
سیده زینب جعفریان، کارشناس ارشد آموزش بهداشت در خصوص استرس چنین توضیح داد: گاهی اوقات، افراد ممکن است استرس خود را با واکنش هایی نظیرخشم، احساس گناه، ترس، خصومت، اضطراب و نوسان خلق نشان دهند و برخی دیگر با چالش های زندگی به سهولت مواجه شوند. اگراسترس مدیریت نشود می تواند منجر به مشکلات عاطفی، روانی و حتی فیزیکی، از جمله بیماری های قلبی، فشار خون بالا، درد قفسه سینه، یا نامنظم بودن ضربان قلب شود. استرس مداوم باعث افزایش هورمون های استرس مانند آدرنالین و کورتیزول می شود. مطالعات رابطه استرس ولخته شدن خون و در نهایت افزایش خطر حمله قلبی رانشان می دهد .استرس به خودی خود ممکن است یک عامل خطر باشد، یا می تواند زمینه ساز ایجاد سایر عوامل خطر (مانند کلسترول بالا یا فشار خون بالا) شود به عنوان مثال، افراد وقتی تحت استرس هستند، فشار خون آنها بالا می رود، ممکن است پرخوری کنند یا کمتر ورزش کرده و سیگار بیشتری بکشند .
این کارشناس ارشد آموزش بهداشت با اشاره به مدیریت استرس و بهداشت روانی و اثر آن بر سلامت قلب اینگونه گفت:امروزه زندگی بدون استرس غیر ممکن است لذا شناسایی عوامل استرس زا در زندگی و اجتناب از دغدغه و ناراحتی در صورت امکان و نهایتا مدیریت استرس ضامن ارتقای سلامت روان و لذا سلامت جسم و قلب فرد است. چه ریشه برخی از استرس ها شرایط نامطلوب اجتماعی محیط زندگی و کار است. مسئولین و تصمیم گیران باید با تغییر محیط اجتماعی به ارتقای سلامت افراد کمک کنند. اما افراد نیز می توانند اقداماتی برای کمک به خود انجام دهند. افراد می توانند به ایده های زیر بیندیشند و در زندگی خود آن را به کار ببرند:
– تشخیص عوامل استرس زا. چه عواملی در شما ایجاد استرس می کند.
– داشتن نگرش مثبت و اعتماد به نفس یک نگرش مثبت به معنای آن است که به خودتان بگوئید چیزی که می توانید انجام دهید وجود دارد.
– داشتن اهداف واقع گرایانه و قابل انعطاف.
– سعی کنید که در لحظه به راه حل های ممکن فکر کنید. قابل قبول ترین و عملی ترین راه ممکن را انتخاب کنید.
در مورد نتیجه فکر کنید: از خود بپرسید، بدترین چیزی که ممکن است اتفاق بیافتد چیست؟ و بالاخره به خود بگویید که شما می توانید چیزی از هر موقعیت یاد بگیرند.
چند مثال:
– اگر ازدحام و ترافیک باعث استرس در شما می شود، سعی کنید با در نظر گرفتن مسیرهای مختلف و استفاده از وسائط نقلیه گوناگون اعم از قطار یا اتوبوس، یا ماشین زمان خود را مدیریت کنید.
– یاد بگیرید وقت خود را به طور موثر مدیریت کنید،و برنامه ای واقع بینانه و قابل انعطاف با توجه به زمان خود داشته باشید.
– تمرکز بر روی هر وظیفه در زمان انجام آن کار.
– اگر شما احساس کردید که قادر به مقابله با عوامل استرس زا نیستید از دیگران کمک بگیرید .
وی در پایان تاکید کرد : هر چندبیماری های قلبی عروقی در مقابل هزاران بیماری متفاوت دیگر، به تنهایی عامل نزدیک به نیمی از مرگها است، اما شیوه های پیشگیری از این بیماری ساده و آسان است. بیماری های قلبی و سکته مغزی از طریق اتخاذ سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و پرهیز از دود سیگار و نیز مدیریت استرس قابل پیشگیری است .
Wednesday, 4 December , 2024