به گزارش خبرنما به نقل از ایسنا، برآوردهای مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد خط فقر در تابستان سال کنونی نسبت به تابستان گذشته در منطقه های متفاوت کشور حدود ۲۲ تا ۲۵ درصد افزایش داشته است.

با توجه به این که فقرا، نسبت به سایر اشخاص جامعه، قسمت بیشتری از هزینه های خود را به گروه خوراکی تخصیص می دهند، حدس می گردد با توجه به رشد قابل ملاحظه شاخص نرخ بعضی گروه ها (نظیر گروه خوراکی) در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال های گذشته، خط فقر نیز در ادامه ی سال ۱۳۹۷ با مقدار رشد بیشتری روبه رو باشد.

علاوه بر این با رشد قابل ملاحظه شاخص نرخ استفاده کننده در تابستان ۱۳۹۷ و علاوه بر این ادامه رشد آن در پاییز، انتظار می رود خط فقر در انتهای سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۵ افزایش قابل توجهی پیدا نماید. مهمترین علل این مبحث را میتوان در رشد زیادتر شاخص نرخ گروه های خوراکی نسبت به سایر گروه ها در سال ۱۳۹۷ دانست.

خط فقر برای اشخاص متفاوت دارای تشریح متفاوتی است. تشریح خط فقر برای فردی که در شهر سکونت دارد با فردی که ساکن روستا است، متمایز بوده و فردی که مسکن دارد با فرد بدون مسکن، تشریح متفاوتی از فقر دارند.

با توجه به این روند افزایشی خط فقر در ایران و رقم دلواپس کننده فقر مطلق، ارزیابی اینکه اثرها رشد بدون توقف خط فقر چیست و چه طور میتوان جلوی سرعت رشد آن را گرفت، اهمیت بیشتری پیدا می نماید.

 تورم؛ عامل افزایش خط فقر 

مصطفی سلیمی فر، عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد، در اظهار کرد گو با ایسنا، اظهار کرد: سه تشریح از خط فقر در ادبیات وجود دارد. یک تشریح، خط فقر مطلق است، آن سطح درآمدی که توان دارد نیازمندی های یک فرد و خانوار را اعم از خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت، معالجه و تعلیم پوشش دهد که آن سطح درآمد را تعیین می کنند و کسانی که کمتر از آن درآمد را داشته باشند، در خط فقر مطلق حضور دارند.

وی اضافه کرد: یک خط فقر دیگر، خط فقر نسبی است. یعنی اشخاص، دهک ها و خانوارها را با هم قیاس کرده و می گویند که این دهک ها یا خانوارها نسبت به دیگری فقیر می باشند. یک خط فقر شدید نیز وجود دارد که سطح درآمدی است که تنها برای نیازهای خورد و خوراک و مسکن کفایت می کند، این سطح درآمد را تعیین می کنند و کسانی که درآمد کافی برای پوشش هزینه های تعلیم، بهداشت و حمل ونقل و غیره را ندارند، در فقر شدید حضور دارند.

سلیمی فر گفته بود: دست کم سه خط فقر را تعیین می کنند. آنچه زیادتر مورد بحث بوده و در رسانه ها مطرح می گردد، خط فقر مطلق است.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در مورد درصد خط فقر در ایران، عنوان نمود: سال ۹۲ وزارت کار مطالعه ای را در این حوزه انجام داده و جمعیت زیر خط فقر را در خط فقر مطلق و شدید مشخص کرده بود اما پس از ان دیگر آن امر دیده نشد.

وی دنبال کرد: در سال ۹۲ وضعیت خوب نبود و حدود یک سوم جمعیت کشور یعنی حدود ۳۰ درصد اعم از شهری و روستایی زیر خط فقر مطلق بودند که این آمار بسیار بالا است. سال های موخر نیز به سبب تورمی که وجود داشته و به ویژه بیکاری، جمعیتی که زیر خط فقر مطلق قرار می گیرند، افزایش پیدا نموده است.

سلیمی فر افزود: من درصد دقیقی در این مورد ندیدم اما بعضی ۴۰ درصد و بعضی زیادتر را عنوان می کنند، به هر حال ۴۰ درصد نیز رقم بالایی است، یعنی ۴ دهک جمعیتی ما زیر خط فقر مطلق می باشند.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: تمام کسانی که در حال حاضر حقوق آنان طبق قانون دست کم دستمزد تعیین می گردد، زیر خط فقر مطلق قرار دارند. رکود اقتصادی که در کشور بوده و هنوز نیز است، بیکاری، تورم و نابرابری در حوزه درآمدی، چهار عامل کلیدی تشکیل یا افزایش جمعیت زیر خط فقر مطلق می باشند.

وی با اشاره به اینکه تورم یکی از عواملی بوده که خط فقر را افزایش داده است، تصریح نمود: در شرایط تورمی، دستمزد اشخاص کم درآمد به نسبت تورم افزایش پیدا نمی کند. دولت باید به سرعت و به صورت موثر به فکر چهار دهک پایین جمعیتی جامعه باشد.

سلیمی فر اظهار کرد: جامعه ای که ۴۰ درصد آن زیر خط فقر مطلق باشند، از نظر اجتماعی عارضه پذیر است، توان دارد باعث تنش های سیاسی و انحرافات فرهنگی گردد و عارضه های بسیاری را به وجود می آورد. این ۴۰ درصد جمعیت، تقریبا معادل با ۳۰ میلیون نفر است که ۳۰ میلیون نفر از ۸۰ میلیون نفر جمعیت نشان می دهد که دیگر آن جامعه همراه با آرامش و متعادل از جهت اجتماعی و روانی نیست. 

 اما علی چشمی، عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد، با اشاره به اینکه نکته با اهمیت در اندازه گیری خط فقر این است که ما در ایران آمار دقیقی از آن نداریم اظهار کرد که وزارت رفاه، جمعیت زیر خط فقر در کشور را دست کم ۲۰ درصد و سقف آن را ۳۵ درصد اعلام نموده است.

وی اضافه کرد: اگر ما کف تعداد اشخاص زیر خط فقر را موردنظر داشته باشیم، حدود ۱۵ میلیون نفر در کشور زیر خط فقر می باشند و اگر سقف را موردنظر داشته باشیم، حدود ۳۰ میلیون نفر زیر خط فقر قرار می گیرند. این اعداد نیز آمار بسیاری بوده و افزایش فقر در این هشت ماه سرعت بیشتری داشته است.

چشمی در مورد روند کلی تشدید فقر، اظهار کرد: در کمتر از یک سال موخر یعنی در حدود هشت ماه، فقر شدت گرفته و مولفه های آن نیز وجود دارد. از لحاظ درآمد، دولت دستمزدهای کارمندان و کارگران را از طریق قانون دست کم دستمزد ثابت نگه داشته، در حالتی که بیشتر هزینه ها مثل نرخ مواد خوراکی، پوشاک، تفریح، سلامت، تعلیم و مولفه های مختلفی که مورد استفاده مردم است، افزایش پیدا کرده و این نشان می دهد که به احتمال زیاد تعداد اشخاص بیشتری زیر خط فقر قرار گرفته اند.

این استاد دانشگاه دنبال کرد: حقوق کارمندان دولت برای سال ۹۷ حدود ۷ درصد افزایش پیدا کرده اما تورم نقطه به نقطه نشان می دهد که افزایش نرخ کالاهای خوراکی مورد استفاده مردم بیشتر از ۳۰ درصد و نرخ مسکن که بر کرایه آن نیز مؤثر است، ۷۰ درصد افزایش داشته و ما شاهد افزایش نرخ بعضی مواد موردنیاز مردم نیز بودیم، در نتیجه تناسب بین درآمد و استفاده مردم کم درآمد از بین رفته است.

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد گفته بود: این مبحث از لحاظ ثروت نیز قابل ارزیابی است. به صورت مثال کارگری که درآمدی حدود یک میلیون تومان داشته و تمام این مقدار را نیز خرج می کرده، خانه، خودرو، زمین و کالاهای مصرفی بادوام نداشته و رهن خانه اش حدود ۲۰ میلیون تومان بوده، حالا این شخص را در همین هشت ماهه با فردی قیاس کنید که خودروی ۴۰۰ میلیون تومانی، خانه ۵۰۰ میلیون تومانی و ۱۰۰ میلیون تومان نیز لوازم منزل داشته که جمع ثروت این شخص در انتهای سال ۹۶، یک میلیارد تومان بوده است.

وی اضافه کرد: پس از هشت ماه، ماشین ۴۰۰ میلیون تومانی و علاوه بر این خانه ۵۰۰ میلیون تومانی، یک میلیارد تومان شده و حتی اگر لوازم مصرفی این شخص را نیز در نظر نگیریم، مجموع ثروت این شخص به سبب افزایش نرخ خانه و خودرو که زیادتر به سبب افزایش نرخ ارز بوده، دو میلیارد شده است. حالا فاصله این دو فرد با هم بدون اینکه به کار کردن آنان ربطی داشته باشد، ۱۰۰ برابر شده که این امر اختلاف طبقاتی عجیبی را در جامعه ایجاد نموده و فقر را به شرایط شکننده ای رسانده است.

چشمی با بیان اینکه کسانی که زیر خط فقر قرار می گیرند، تنها به اندازه زنده ماندن و نیازهای فیزیکی خود درآمد دارند و از سایر نیازهای خود صرف نظر می کنند، عنوان نمود: وقتی که این اشخاص از استفاده گوشت خود صرف نظر می کنند، باعث بیماری‎های متفاوت شده و خود این اشخاص و دولت باید زیادتر برای سلامتی خرج کنند.

وی اضافه کرد: وقتی که این اشخاص تمام معضلات فقر و سایر تبعیض ها را خواهند دید، باعث فشارهای روانی می گردد و اشخاص توان دارند درگیر اعتیاد و امثال آن گردند. در جامعه ای که فقرا چیزی برای از دست دادن نداشته باشند، این جامعه تماما برای یک بحران سیاسی آماده می گردد، در نتیجه ما توان داریم شورش فقرا را در این جامعه محتمل بدانیم. 

دولت باید سبد حمایتی خود را غنی تر کند

 اما استفاده از راه حل های اقتصادی چه طور جلوی سرعت خط فقر توان دارد بایستد، سلیمی فر در این ارتباط با بیان اینکه حالا که ما در این شرایط توان نداریم بر رونق اقتصادی کار کنیم، راهکار عملیاتی تر این است که دولت باید سبد حمایتی خود را غنی تر کند، عنوان نمود: اگر دولت یارانه نقدی پرداخت می کند، قدرت خرید ۴۵ هزار تومان نزدیک به صفر است و باید دست کم دو تا سه برابر افزایش پیدا نماید، از سوی دیگر نیز جمعیت بیننده به چهار دهک اول جمعیتی یا حداکثر پنج دهک محدود گردد تا دولت این دهک ها را پشتیبانی نماید اما پشتیبانی باید موثر باشد.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: دولت باید دست کم ۱۵۰ هزار تومان به هر فرد یارانه بدهد تا آنان بتوانند مایحتاج زندگی خود را تامین کنند.

دولت باید با سرعت زیادتر و جدی تری وارد این حوزه گردد و اقدام نماید.

 برای جلوگیری از رشد خط فقر باید صدای تولیدکنندگان و کارگران شنیده شود 

چشمی با اشاره به اینکه راه حل های بلندمدت و کوتاه مدتی در مورد جلوگیری از رشد فوری خط فقر وجود دارد، تصریح نمود: راه حل های بلندمدت زیادتر دارای ابعاد اقتصادی و سیاسی است، به این صورت که ما در جامعه خود در سال های متمادی اذن ندادیم کسانی که در تولید نقش دارند، تشکیل شده گردند و خواسته های خود را در سیاست گذاری ها اعمال کنند.

حالا نیز به نحو های مختلفی آن قشر جزء اقشار عارضه پذیر می باشند، در حالی که یکی از مهمترین گروه های اجتماعی بوده که تولید را انجام می دهند و باید در جامعه مرفه ترین باشند، اما با دست کم حقوقی که دریافت می کنند، زیر خط فقر می باشند.

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد افزود: بسته های حمایتی کوچک، مسکن های موقتی می باشند.

گزارش از: نگار مقدسی، خبرنگار ایسنا-منطقه خراسان

انتهای پیام