به گزارش خبرنما به نقل از گروه ورزشی خبرگزاری برنا؛ از ۱۰ نوامبر سال ۱۹۹۹ که سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ در لوزان سوئیس ایجاد شد تا به حال شاهد استفاده ورزشکاران رشته‌های مختلف از مواد ممنوعه بودیم. دوپینگ یا زورافزایی، به معنی استفاده ورزشکار از مواد یا روش‌هایی است که به قصد افزایش کارایی در ورزش انجام می‌شود. این کلمه از زبان آفریقای جنوبی مشتق شده و اشاره به یک نوشیدنی الکلی دارد که در مراسم‌های رقص به عنوان محرک استفاده می‌شده است.

داروهای زورافزا نوعی تقلب محسوب می‌شوند و دستکاری غیرقانونی در فرآیند طبیعی بدن است که گاهی منجر به مرگ ورزشکار می‌شود و بر اثر رضایت شخص از تقلب، انحطاط روانی به وجود می‌آید و به همین دلیل استفاده از آن ممنوع است.

اولین تست دوپینگی که مثبت اعلام شد متعلق است به هانس گونار از سوئد که در رشته ورزش‌های پنج‌گانه در المپیک ۱۹۶۴ مقام سوم را کسب کرده بود. در تاریخ دوپینگ از آرمسترانگ دوچرخه‌سوار آمریکایی به عنوان دارنده پیچیده‌ترین پرونده دوپینگ یاد می‌شود که به صورت مادام‌العمر از هرگونه فعالیت ورزشی محروم شد.

آزمایش دوپینگ روی نمونه ادرار شخص ورزشکار انجام می‌شود و در صورت مشکوک بودن، از شخص نمونه خون گرفته می‌شود.

مواد ممنوعه اعلام شده توسط نادو

۱- داروهای محرک سیستم عصبی

۲- داروهای مخدر

۳- استروئیدهای آنابولیک

۴- داروهای ادرارآور

۵- هورمون‌های پپتیدی

۶- دوپینگ خونی

مجازاتی که برای ورزشکاران دوپینگی درنظر گرفته شده است

اگر دوپینگ به صورت آگاهانه انجام شود، در نخستین ارتکاب، شخص ۲ تا ۴ سال از هرگونه فعالیت ورزشی و حتی حضور در اماکن ورزشی ممنوع می‌شود. در دومین بار ورزشکار مادام‌العمر محروم می‌شود.

اگر دوپینگ ناآگاهانه باشد، برای نخستین بار فرد بین ۳ تا ۶ ماه از فعالیت ورزشی محروم می‌شود، برای دومین بار ۲ سال و سومین دفعه به صورت مادام‌العمر محروم خواهد شد.

تنها ورزشکاران مجازات نمی‌شوند، گاهی فدراسیون، باشگاه و مربی هم مجازات می‌شوند.

عوارض دوپینگ برای ورزشکاران

عوارض قلبی: سکته قلبی، سکته مغزی و افزایش حجم خون

عوارض کبدی: سرطان کبد، یرقان، اختلال کبدی

عوارض روانی: افسردگی، پرخاشگری، بی‌ثباتی عاطفی، اضطراب

دوپینگ، واقعیت تلخ جامعه ورزش

متاسفانه طی چند سال اخیر در ورزش کشور ما نیز مسئله دوپینگ بارها دیده شده و جلوگیری کامل از این معضل ورزشی به نظر غیرممکن است. استفاده از مواد زورافزا در رشته‌های استقامتی و قدرتی به دلیل این که فاکتورهای استقامتی به کمک داروها ارتقا پیدا می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود. متاسفانه این اواخر تست دوپینگ حسین کیهانی، یکی از ورزشکاران ارزنده کشورمان که دارنده مدال طلای بازی‌های آسیایی جاکارتا و شانس کسب سهمیه المپیک ۲۰۲۰ توکیو نیز بود، توسط وادا مثبت اعلام و از انجام هرگونه فعالیت ورزشی به مدت ۴ سال محروم شد. ورزشکاران قدرتمندی بودند در این سال‌ها بودند که به خاطر فشارهای روانی، در اوج باقی ماندن، کسب درآمد، شهرت و… دست به استفاده از مواد دوپینگی ممنوعه زدند که عوارض جسمی و روانی جبران ناپذیر زیادی برای آنها ر قم زد.

نتیجه‌گرایی، بلای جان ورزشکاران حرفه‌ای

رضا قره‌خانلو، رئیس آکادمی ملی المپیک، طی گفتگو با خبرنگار برنا در خصوص رواج دوپینگ در ورزش ایران بیان کرد: دوپینگ مسئله پیچیده‌ای است که ابعاد مختلفی دارد و باید آن را از نظر روانی، جسمی و اجتماعی بررسی کرد. علت اتفاق افتادن دوپینگ ریشه در جا‌های مختلفی دارد. بعضی از ورزشکاران به دلیل ضعف روحی به این روش روی می‌آورند، بعضی دیگر برای تقویت عملکرد ورزشی خود دست به این کار می‌زنند.

وی افزود: وقتی در جامعه‌ای نتیجه‌گرایی خیلی مهم باشد، آمار دوپینگ بالا می‌رود و این مشکل را می‌توان با دو روش کنترل کرد. اولین روش آموزش و بالا بردن آگاهی ورزشکاران است و روش دوم از بین بردن زمینه‌های فرهنگی اجتماعی دوپینگ است که راهی بسیار سخت و پیچیده محسوب می‌شود. از سوی دیگر نقش مربیان و کادرهای فنی بسیار مهم است و خیلی از ورزشکاران به دلیل ناآگاهی دست به انجام این کار می‌زنند.

قره‌خانلو عنوان کرد: در مورد نظارت بر بازار فروش مواد ممنوعه، وزارت بهداشت طبق اختیارات خود عمل می‌کند و مکمل‌های مجاز را تائید می‌کند. اما مسئولیت خرید مواد تایید نشده برعهده خود مصرف کننده است. کادر پزشکی هر تیم و فدراسیون باید بر این مسائل نظارت کنند و بسیاری از فدراسیون‌های ما هم به همین شکل عمل می‌کنند.

رئیس آکادمی ملی المپیک گفت: مسئولیت نظارت بر ورزشکاران برعهده مربیان است و نادو به طور کلی به وظایف روشن خود عمل می‌کند. نادو ایران طی چند سال گذشته جز سازمان‌هایی بوده است که نمونه‌های زیادی را گرفته، برنامه ریزی برای آموزش داشته و نظارت را اعمال کرده است.

نقش کم شدن روح پهلوانی با رواج دوپینگ در جامعه ورزش

استفاده از مواد ممنوعه دوپینگی که ورزش امروز جهان به آن مسموم شده، روش غیر اصولی و غیراخلاقی است که ورزشکاران برای ارتقا سطح آمادگی از آن استفاده می‌کنند و عوارض برگشت‌ناپذیر و گاهی مرگ شخص را در پیش دارد. در گذشته ورزش پهلوانی در ایران بسیار پررنگ‌تر بود و هدف از ورزش حرفه‌ای رواج اخلاق پهلوانی و جوانمردی بوده اما امروز شاهد آن هستیم که این روحیه در بین ورزشکاران فراموش شده و جوانان برای کسب عنوان و مقام دست به هر عمل غیرمجاز می‌زنند.

مسئول اصلی مصرف دارو خود ورزشکار است

غلامرضا نوروزی، رئیس فدراسیون پزشکی ورزشی و رئیس کمیسیون پزشکی کمیته ملی المپیک، طی گفتگو با خبرنگار برنا درخصوص علت گرایش ورزشکاران به دوپینگ بیان کرد: از مهم‌ترین عوامل گرایش به دوپینگ می‌توانیم نداشتن آگاهی را در نظر بگیریم. ورزشکاران گاهی مراجعه می‌کنند و علت این مسأله را عدم آگاهی ذکر می‌دانند، در صورتی که در سال‌های اخیر با اطلاع‌رسانی‌های زیادی که انجام می‌شود، می‌توانند ورزشکاران از نوع مجاز یا غیرمجاز بودن ماده مصرفی مطلع شوند. مسئول اصلی مصرف دارو خود ورزشکار است و هیچ‌کس نمی‌تواند این مسئولیت را برعهده بگیرد. لیست مواد ممنوعه، روش ممنوعه و مکمل‌های غیرمجاز از طریق کلاس‌های دانش افزایی به سهولت در اختیار ورزشکاران قرار می‌گیرد و هر وقت نیاز باشد می‌توانند با آگاهی استفاده کنند.

وی افزود: دسترسی نداشتن به مکمل‌های استاندارد و این که مکمل‌ها از پروسه تولید تا مصرف ممکن است دستخوش تغییراتی شوند و غیراستاندارد باشند، می‌تواند نقش موثری داشته باشد. توجه رسانه‌ها به قهرمانان و ورزشکارانی که مدال کسب می‌کنند این انگیزه را به ورزشکار می‌دهد تا بیشتر دیده شود. کسب مدال به هر قیمت می‌تواند علل گرایش ورزشکار به این امر باشد.

نوروزی درباره با عوارض دوپینگ عنوان کرد: از لحاظ جسمی و روانی عوارض زیادی ایجاد می‌کند، برخی از این داروهای غیرمجاز برگشت پذیر است و برخی غیرقابل برگشت و ممکن است خطرات جانی برای ورزشکار ایجاد کند. از جمله عوارض آن عقیمی در هر دو جنس زن و مرد و کاهش هورمون‌های جنسی را می‌تواند به دنبال داشته باشد. عوارض پوستی مانند آکنه، کهیر و… عوارض اولیه هستند که با کنار گذاشتن داورهای غیرمجاز ممکن است برگردند. عوارض قلبی و عروقی که ممکن است باعث افزایش فشار خون، کاهش فشارخون و مرگ ناگهانی در ورزش شود. عوارض کبدی و سرطان‌های کبدی از طریق افزایش غیرطبیعی آنزیم‌های کبدی، افزایش اختلال، مشکلات کبدی و ناراحتی‌های گوارشی از جمله آن است. عوارض عصبی مثل لرزش اندام‌ها، پرخاشگری، کابوس شبانه و سوء رفتار در اثر استفاده بی رویه و نادرست از این داروها ایجاد می‌شود و مسایل روحی که ورزشکار با آن درگیر می‌شوند. مصرف داروهای استروئیدی، سطح هورمون‌های مردانه را بالا می‌برد و افراد پرخاشگر می‌شوند.

رئیس فدراسیون پزشکی ورزشی درخصوص ورزش‌های جانبازان و معلولین اظهار داشت: دوپینگ در همه رشته‌های ورزشی که به نوعی با ورزش قهرمانی سروکار دارند و در مسابقات قهرمانی شرکت می‌کنند، دیده می‌شود. جانبازان و معلولین هم با قهرمانی سروکار دارند و می‌خواهند کسب درآمد کنند.

رئیس کمیسیون پزشکی کمیته ملی المپیک تصریح کرد: طبیعی است که دوپینگ در ورزش‌های قدرتی و استقامتی مانند دوچرخه‌سواری، وزنه‌برداری، دوومیدانی و… بیشتر دیده شود. این رشته‌های استقامتی و قدرتی نسبت به رشته‌های دیگر از سرعت، استقامت و قدرت‌های بیشتری برخوردار هستند.

نوروزی درخصوص نقش خانواده‌ها در دوپینگ ورزشکاران گفت: خانواده‌ها می‌توانند فرزندان خود را از نظر داروهای مصرفی و داروهایی از طرف مربیان به آن‌ها می‌دهند، کنترل کنند. اگر فرزندان‌شان حرفه‌ای ورزش و مکمل استفاده می کند، باید با نظر متخصص مشاوره دارو را تهیه کنند. جوانان می‌خواهند راه صد ساله را در یک شب طی کنند و گاهی مجبور می‌شوند به دلیل فشار مربی از این داروها استفاده کنند. در اکثر تست‌های مثبت، می‌بینیم در دفاعیات اولیه ورزشکاران رد پای برخی مربیان دیده می‌شود.