کشمکش قومی و قبیله ای برای ایجاد منطقه آزاد تجاری در مازندران آنقدر فراوان شده که ایجاد آن را در استان معلق نگه داشته هست. این کشمکش های منطقه ای به شکلی هست که در مراسم معارفه اسلامی استاندار پیشین مازندران، وقتی وزیر کشور اعلام نمود که منطقه مخصوص اقتصادی امیرآباد به عنوان منطقه آزاد تجاری […]

کشمکش قومی و قبیله ای برای ایجاد منطقه آزاد تجاری در مازندران آنقدر فراوان شده که ایجاد آن را در استان معلق نگه داشته هست. این کشمکش های منطقه ای به شکلی هست که در مراسم معارفه اسلامی استاندار پیشین مازندران، وقتی وزیر کشور اعلام نمود که منطقه مخصوص اقتصادی امیرآباد به عنوان منطقه آزاد تجاری انتخاب گردیده هست، آنقدر نمایندگان مجلس حاضر در جلسه به دست وزیر کشور نامه رساندند که رحمانی فضلی به تهران نرسیده ایجاد منطقه آزاد در مازندران را ملغی کرد!

 این کشمکش های منطقه ای به شکلی هست که در مراسم معارفه اسلامی استاندار پیشین مازندران، وقتی وزیر کشور اعلام نمود که منطقه مخصوص اقتصادی امیرآباد به عنوان منطقه آزاد تجاری انتخاب گردیده هست، آنقدر نمایندگان مجلس حاضر در جلسه به دست وزیر کشور نامه رساندند که رحمانی فضلی به تهران نرسیده ایجاد منطقه آزاد در مازندران را ملغی کرد!حتی اسلامی استاندار پیشین مازندران در نشست خبری دهه فجر سال گذشته نیز در جواب به سوال یکی از خبرنگاران درباره آینده ایجاد منطقه آزاد تجاری در مازندران بیان کرده بود که در مازندران وفاق و همگرایی برای ایجاد منطقه آزاد تجاری وجود ندارد به همین علت دولت تصمیم گرفت تا زمان ایجاد اتحاد رویه در استان حوصله کند. 

حال منطقه آزاد تجاری چه مزیت هایی توان دارد برای یک شهر یا شهرستان داشته باشد که نمایندگان مجلس را مداوم به تکاپو و کشمکش می اندازد و ایجاد آن را در هاله ای از ابهام قرار داده هست؟ 

 مناطق آزاد تجاری به این سبب آزاد اسم گذاری شده که تجار، آزاد از بروکراسی اداری متداول بتوانند به صورت به صورت آزاد به واردات و صادرات کالا اقدام کنند. ایجاد منطقه های آزاد، اولین بار در کشورهای سوسیالیستی که دارای اقتصاد بسته بودند، مورد توجه جای گرفت. در ایران هم شکل گیری منطقه های آزاد تجاری به پیشنهاد تئوری پردازان اقتصاد دولتی انجام شد تا گریزگاهی برای اقتصاد بسته دولتی باشد. اقتصاد فربه و رانتی دولتی در اقتصاد کشور باعث شد تا منطقه های آزاد خیلی زود توسعه یابد و در چندین نقطه ایران شکل گیرد. 

* ناخشنودی فعالین اقصادی از ایجاد منطقه های آزاد تجاری 

 در حال حاضر با عبور از سه دهه فعالیت منطقه های آزاد شاهد ناخشنودی تجار و فعالین اقتصادی از کارکرد این منطقه های هستیم، به گونه ای که امروز منطقه های آزاد تبدیل به دروازه واردات بی رویه کالا در بیشتر دولت های روی کار آمده بعد از انقلاب اسلامی شده اند. شاید یکی از علل کلیدی واردات کانون شدن ساختار اقتصاد کشور و ورود افسار گسیخته قاچاق کالا به داخل، منطقه های آزاد تجاری باشند.

ساختار واردات کانون اقتصاد ایران نیز مزیت های بسیاری را در منطقه های آزاد پیش روی وارد کنندگان قرار داده تا با استفاده از آنان برای افزایش واردات به داخل بهره گیرند چون که قانون گذار در اساسنامه فعالیت منطقه های آزاد به همان میزان که برای صادرات مشوق و تسهیلات اداری و مالی مدنظر داشته برای واردات نیز اعمال کرده هست. 

*ساختار اقتصاد ایران واردات کانون هست

 

 واردات کانون بودن ارکان اقتصادی کشور یقینا در مناطقی که مزیت های خوبی به واردات کنندگان می دهد باعث رونق و توسعه تجارت آنان می شود به شکلی که این روزها منطقه های آزاد تبدیل به درگاه واردات و ضربه زننده به اقتصاد کشور شده اند.  

 به گفته غلامرضا حسن پور، عضو هیائت عالی نظارت بر سازمان های صنفی منطقه های آزاد از اغراض اولیه خود منحرف و اندک اندک قسمتی از این منطقه های به ضد اغراض ذکر شده تبدیل گردد به عنوان مثال بعضی از این منطقه های به جای اینکه در حال حاضر صادرات کانون باشد واردات کانون شده هست؛ علاوه بر این قسمتی از قاچاق کشور از منطقه های آزاد به سبب تسهیلاتی که آنجا وجود دارد صورت می پذیرد و نمی شود آن را انکار کرد. 

* منطقه آزاد تجاری تشدید کننده ساختار و رویه واردات کانون مازندران 

علاوه بر این طی ۹ ماهه سال جاری به میزان بیشتر از دو میلیون و ۵۸۷ هزارتن انواع کالا به ارزش ۷۳۵ میلیون  دلار از گمرکات استان مازندران ( نوشهر ، امیرآباد و فریدونکنار ) وارد استان شده که نشان از تراز تجاری منفی استان منحصرا در گمرکات مازندران دارد.  

این آمارها از تراز تجاری منفی ۴۰۰ میلیون دلاری مازندران حکایت دارد؛ وقتی منطقه آزاد در مازندران تشکیل نشده تفاوت واردات و صادرات مقدار فاحشی دارد، یقینا با ایجاد منطقه آزاد که قوانین محکم تر و حمایتی تر از واردات دارد باعث می شود تا مازندران دروازه واردات بی رویه کالاهای غیراساسی شود! 

 نکته قابل تامل در یکی از بندهای قانونی منطقه های آزاد بوده، بر طبق قانون در منطقه های آزاد خرده فروشی کالا آزاد هست! به تعبیری از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در این منطقه به صورت خرد ارائه خواهد گردید که یقینا تولید و اشتغال استان را به حاشیه خواهد برد.

* وجود منطقه مخصوص اقتصادی و  نیاز نداشتن استان به منطقه آزاد تجاری 

نکته قابل تامل، نیاز نداشتن استان به منطقه آزاد تجاری هست، چون که منطقه مخصوص اقتصادی امیرآباد تنها منطقه مخصوص اقتصادی در کشور هست که توانسته در بین منطقه های آزاد تجاری و مخصوص اقتصادی اقدام به ایجاد واحدهای تولیدی و صادرات کند که در نوبه خود منحصر به فرد هست.

مهمترین تفاوت منطقه آزاد و منطقه مخصوص اقتصادی این هست که منطقه آزاد ۲۰ سال معافیت مالیاتی و منطقه ویژه ۷ سال معافیت مالیاتی دارد، در  منطقه آزاد خرده فروشی صورت می پذیرد اما منطقه مخصوص اقتصادی اذن خرده فروشی ندارد که جزء مزیت های منطقه مخصوص اقتصادی هست. 

  تمامی وظیفه ها و مزایای منطقه آزاد تجاری در منطقه مخصوص اقتصادی ایجاد شده هست پس دعوا بر سر چه چیزی هست؟ اینکه یک منطقه با اهمیت و مؤثر اقتصادی به دروازه خرده فروشی کالای وارداتی تبدیل گردد کار درستی هست و یا اینکه بخواهیم منطقه ای در مازندران ایجاد کنیم که تبدیل به دروازه واردات شود؟ 

 حتی با توجه به فعالیت خوب منطقه مخصوص اقتصادی امیرآباد اما متاسفانه دو منطقه مخصوص اقتصادی مازندران نیز ماهیتی وارداتی پیدا کرده به شکلی امکات بارگیری بسیار پر کاربرد تر از ابزارها تخلیه بار هست. 

مصداق این مدعا را میتوان در نشست خبری مدیر پیشین منطقه مخصوص اقتصادی بندر امیر آباد در تاریخ ۲۸ دی ماه سال ۹۵ یافت که گفته بود” ۲۷ درصد از ظرفیت ورودی بندر ذی ربط به صادرات و مابقی به واردات هست، تجهیزاتی که برای صادرات در بندر مهیا شده استفاده ۵ درصدی نیز نداشته هست!” 

* ایجاد منطقه آزاد باعث اتفاق شگرفی در استان نمی شود 

 سید مجتبی رضوی ریاست خانه صنعت، معدن و تجارت مازندران با بیان اینکه ایجاد منطقه آزاد تجاری باعث اتفاق شگرفی در استان نمی شود، گفته بود: اینکه فکر کنیم با تغییر اسم یک منطقه یا ایجاد یک منطقه به آزاد تجاری، رونق اقتصادی را به استان هدیه کردیم اندیشه اشتباه و رویه نادرستی هست. 

 وی ایجاد منطقه آزاد را منوط به وجود رونق حداقلی تولید دانست و گفت: اگر تولید داخل رونق داشته باشد میتوان برای تقویت آن و با نگاه صادرات کانون به ایجاد منطقه های آزاد دست زد اما در استان تولید رونق یافته ای نداریم.  منطقه آزاد تجاری تافته جدا بافته ای از اقتصاد کشور نیست و هر رویه ای که در کشور وجود دارد ممکن است که در این منطقه های رقم بخورد. 

 رضوی با بیان اینکه به صلاح استان هست که یک منطقه آزاد تجاری در استان داشته باشیم، گفت: وجود منطقه آزاد تجاری لااقل باعث می شود فعالین اقتصادی از بعضی معافیت ها و تسهیلات مخصوص بهره گردند.

* ایجاد منطقه آزاد نیازمند تطابق با استاندارهای جهانی 

محسن طالبی شلیمکی، مشاور نمونه ملی اکتساب و کار با بیان اینکه ایجاد منطقه آزاد تجاری نیازمند تابعیت با شرایط جهانی هست، گفت: در ایجاد منطقه های آزاد تجاری باید استانداردها و شرط های جهانی منطقه های آزاد اعمال شود تا بتوان آن را یک منطقه آزاد تجاری حقیقی نامید. 

 وی ایجاد منطقه آزاد تجاری در مازندران را سخت دانست و تصریح نمود: با توجه به تغییر ذائقه های تجاری در ایجاد منطقه آزاد تجاری در دنیا، به نظر ایجاد این منطقه در مازندران تاثیرخاصی در اقتصاد استان نداشته باشد. 

 وقتی استان مازندران در تراز تجاری منفی قرار دارد و ساختار واردات کانون در این استان نیز تماما مشهود هست پس ایجاد منطقه های آزاد تجاری یقینا در تقویت واردات و حتی قاچاق تاثیر بسیار بسیاری خواهد داشت و رفته رفته اقتصاد استان را به زوال خواهد کشید.  

انتهای پیام

گزارش: حسین زحمتکش خبرنگار ایسنا 

دبیر: شیما عباس زاده