دکتر وحید ارشدی امروز، ۲۹ بهمن، در نشستی با عنوان نقش دانشگاه در توسعه اقتصاد بدون نفت که در دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه فردوسی برگزار شد، اظهار کرد: در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه دانشگاه چگونه می‌تواند روحیه کارآفرینی را در جامعه تقویت کند، باید گفت: هر چه بتوانیم کارآفرینان بیشتری داشته باشیم تا بتوانند به صورت درون‌زا درآمد ایجاد کنند، می‌توان بخش قابل توجهی از درآمدهای نفتی را پوشش داد.

وی افزود: در این مسیر ما راهی را طی می‌کنیم که درآمدها از مسیر کارآفرینی تقویت شود. برا این منظور لازم است در دانشگاه ابزارهایی در اختیار داشته باشیم که کارآفرینی را تقویت کند و بتواند درآمدهای حاصل از آن را در کشور افزایش دهد. هدفمند کردن منابع مالی و سرمایه‌های انسانی از جمله مواردی است که دانشگاه را به عنوان تولیدکننده سرمایه‌های علمی معرفی می‌کند. بنابراین سرمایه‌هاست که می‌تواند ایجاد ارزش افزوده کنند.

دانشگاه باید متناسب با نیازهای جامعه سرمایه‌ ایجاد کند

عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات اسلامی دانشگاه فردوسی تصریح کرد: ما خروجی‌های دانشگاه هستیم. دانشگاه توانسته ارزش افزوده‌ای نسبت به قبل از اینکه وارد دانشگاه شویم، با این منابع علمی موجود، در اختیار ما قرار دهد. منابع علمی می‌تواند استاد، دانشگاه و دیگر فضاها باشد که باعث شده ارزش افزوده‌ای در ما ایجاد شود. اگر این ارزش‌افزوده به درستی هدایت نشود، با فارغ‌التحصیلان بیکار مواجه می‌شویم که عملا تمام سرمایه‌های انباشته شده را از بین می‌برد. در این شرایط دانشگاه در بسیاری از مواقع منابع خویش را بی‌هدف تخصیص داده و رشته‌ها و یا انتخاب رشته‌ها متناسب با نیازهای جامعه و کشور را در نظر نمی‌گیرد.

وی اضافه کرد: ما در دانشگاه سرمایه‌هایی را شکل دادیم اما این سرمایه‌ها متناسب با نیازهای جامعه نیست؛ بنابراین باید دانشگاه این وظیفه را بر عهده داشته باشد که متناسب با نیازهای جامعه سرمایه‌های موجود را هدایت کند. وظیفه دانشگاه و وزارت علوم است که در این زمینه برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشد. احیای مشارکت‌های مسئولیت‌پذیر در فعالیت‌های اقتصادی منجر به تقویت روحیه مردمی می‌شود تا نسبت به تمام مسائل جامعه مسئولیت‌پذیر شوند. این مساله می‌تواند موجب تقویت این فرهنگ شود.

نقش دانشگاه ایجاد اعتماد در جامعه است

ارشدی عنوان کرد: افراد آموزش‌های مستقیم و پنهان دارند که دانشگاه می‌تواند در هر ۲ حوزه ورود پیدا کند. این موضوع باعث می‌شود دانشجویان نسبت به جامعه خود مسئولیت‌پذیر شوند. همچنین این مساله باعث ایجاد دغدغه خواهد شد تا هزینه‌های جامعه را کاهش دهد؛ در نتیجه بخش قابل توجهی از درآمدهای نفتی که ما به آن متکی هستیم را می‌توان پس‌انداز کرد.

وی بیان کرد: امروز به شدت با پدیده بی‌اعتمادی مواجه هستیم و در لایه‌های مختلف جامعه بی‌اعتمادی وجود دارد. هر جا می‌رویم ما را به عنوان فرد مجرم نگاه می‌کنند و این خیلی بد است چراکه باعث می‌شود نقش جامعه را خیلی جدی نگیریم. بنابراین نقش دانشگاه این است که با انجام کارهای گروهی اعتماد را در جامعه ایجاد کند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات اسلامی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: اگر در بیشتر مواقع رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها به صورت جمعی انجام شود، نتیجه بهتری خواهد داشت و می‌تواند فرهنگ انجام کارهای گروهی را ایجاد کند. اقتصاد دانش‌بنیان هم می‌تواند در مسیر کارآفرینی شکل گیرد. به طور کلی مهم این است، آن چیزی که در دانشگاه تولید می‌شود، ارزش افزود ایجاد کند.

وی ادامه داد: اقتصاد دانش‌بنیان یعنی تمام بخش‌های مختلف جامعه که با یکدیگر ارتباط دارند، بر پایه دانشی شکل گیرند که از درون دانشگاه، آموزش و پرورش یا از بیرون ‌آید و باعث مشارکت مجموعه‌ها شود.

دانشگاه فردوسی از منابع موجود به خوبی استفاده نمی‌کند 

وی در خصوص رشد بهره‌وری بیان کرد: اکنون در دانشگاه بزرگ فردوسی فضای بسیار زیادی وجود دارد اما از تک‌تک منابع موجود، به درستی استفاده نمی‌شود. اگر بخش خصوصی بود، به نوع دیگری از این منابع استفاده می‌کرد. در بسیاری مواقع قواعد و قوانین نظارتی دست مدیران را بسته است. واقعیت این است که ما مشکلات ناشی از ساختار داریم. اکنون دانشگاه برای جامعه نسخه می‌پیچد اما برای خودش فکر نمی‌کند یا کمتر به این موضوع می‌پردازد.

ارشدی در خصوص رقابت‌پذیر کردن اقتصاد گفت: رقابت‌پذیر کردن می‌تواند هزینه‌ها را کاهش و درآمدهای جامعه را افزایش دهد. رقابت‌پذیر کردن اقتصاد با ۲ مقوله درون‌زایی وبرون‌گرایی گره خورده است؛ نگاه برون‌گرا باید برای جامعه رقابت کند و قطعا باعث تولید کالای قابل رقابت می‌شود.

 وی اظهار کرد: دانشگاه تا چه حد فارغ‌التحصیل با کیفیت دارد که بتواند آنان را به بیرون عرضه کند و با سایر دانشگاه‌های دیگر رقابت کنند؟ این دانشجویان چقدر می‌توانند از دانش خود به خوبی استفاده کنند تا درآمد خوبی به دست آورند و هزینه‌های خود را کاهش دهند؟ دانشگاه می‌تواند در این زمینه‌ها نقش داشته باشد و روحیه رقابت‌پذیری سالم را به وجود آورد.

چرا دانشگاه فردوسی رشته اقتصاد زیارت ندارد؟

عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات اسلامی دانشگاه فردوسی اضافه کرد: لازم است در دانشگاه مزیت‌های نسبی جامعه به خوبی تشخص داده شود. شهر مشهد بزرگترین مکانی است که می‌تواند به حوزه زیارت و گردشگری بپردازد اما دانشگاه فردوسی به عنوان بزرگترین دانشگاه استان، رشته اقتصاد زیارتی ندارد. دانشجویی که متناسب با نیازهای منطقه و مزیت‌های شهر مشهد برای اینکه بتواند این مزیت‌ها را مدیریت کند، نداریم. دانشگاه باید آمایش شغلی ایجاد کند؛ یعنی بررسی کند در کجا شغل زیاد یا کم است. همه این موارد می‌تواند در اقتصاد بدون نفت اثر خود را گذارد.

وی با اشاره به کارکردهای اقتصادی دانشگاه گفت: به عنوان نمونه بودجه شهرداری مشهد حدود ۱۲ هزار میلیارد است و ۱۲ برابر این مبلغ به مردم یارانه پنهان و غیرپنهان پداخت می‌شود اما مردم احساس آرامش و آسایش نمی‌کنند و در نهایت تمام منابع به هدر می‌رود. چه کسی قرار است برای این موضوع فکری کند؟ دانشگاه است که باید به این فکر باشد و به نوعی دولت را هدایت کند تا ساختار اصلاح شود. لازم است دانشگاه نگاهی بلند مدت به مسائل پیرامون خود را داشته باشد. اگر استفاده از طرح هفدمندی یارانه‌ها طبق قانون و به درستی هدایت می‌شد، این وضعیت به وجود نمی‌آمد. ما هنوز تعریف دقیقی از عدالت اجتماعی نداریم؛ پس چگونه می‌خواهیم منابع نظری را تامین کنیم و با اینکه نظریه‌های مختلفی وجود دارد اما مصداقی که همه خود را با آن تعریف وفق دهند، وجود ندارد؟

وی اظهار کرد: دانشگاه وظیفه دارد که عدالت را تعریف و شاخص‌سازی کند و بتواند در لایه‌های مختلف ورود و برای همه برنامه‌ریزی کند و به همه نقش دهد چراکه عدالت مفهوم بسیار پایه‌ای و مهمی است که با اقتصاد اسلامی به شدت گره خورده و جزو بنیان‌های مهم اقتصاد اسلامی در حوزه عدالت است. ما هنوز در این موضوع مشکل داریم و اگر به این مفهوم دست پیدا نکنیم و نتوانیم بنیان‌های علمی و دقیقی را ترسیم کنیم، فاصله بیشتر خواهد شد. 

دانشگاه چقدر اندیشمند اقتصادی تحویل جامعه می‌دهد؟

عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات اسلامی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: دانشگاه‌ می‌تواند در زمینه‌های مختلف نظریه‌پردازی کند. دانشگاه‌های ما چقدر اندیشمند اقتصادی ارائه یا بیرون می‌دهند؟ ما اقتصاددان تحویل جامعه نداده‌ایم بلکه اقتصادخوان تحویل جامعه داده‌ایم و این امر موضوع بسیار مهمی است. در جامعه نیازهای مبنایی و نیازسازی‌هایی شکل می‌گیرد که اگر این نیازسازی درست نباشد؟ تبدیل به نیاز مبنایی می‌شود. باید فکر کنیم که دانشگاه چگونه می‌تواند در هدایت نیازسازی‌ها به سمت منافع ملی قدم بردارد و کمک کند که نیازهای واقعی به مردم نشان داده شود.

وی با اشاره به اینکه تامین امنیت غذا و درمان جزو مسائلی است که می‌تواند بر اقتصاد بدون نفت اثر گذارد، عنوان کرد: تامین امنیت غذا و درمان بر سلامت جسمی و روحی مردم اثر می‌گذارد تا احساس آرامش کنند. برای این موضوع دانشگاه می‌تواند کمک کند که تولید مواد غذایی درون‌زا شود و ما بتوانیم به نوعی جایگزین واردات صنایع غذایی شویم. دانشکده کشاورزی می‌تواند نقش مهمی در این حوزه داشته باشد و مراکزی که به نوعی به حوزه کشاورزی مرتبط هستند، می‌توانند این فضا را ایجاد کنند.

ارشدی تصریح کرد: دانشگاه در مدیریت مصرف جامعه می‌تواند نقش ایفا کند. در واقع رفتارهای مصرفی ما ناشی از فضای عمومی جامعه است که به ما تحمیل می‌شود اما اگر خانواده، آموزش و پرورش و آموزش عالی به صورت آموزش پنهان و غیرپنهان کمک کنند، رفتارهایی را جهت می‌دهند که مردم می‌توانند بهینه عمل کنند تا دچار اسراف نشوند.

وی گفت: درآمدهای بدون نفت باید مکانیزم‌های خاص خود را داشته باشد چراکه نظام‌های پولی و بانکی‌مان می‌توانند منابع جایگزین درآمدهای نفتی را شکل دهند. پول مانند خون است و اگر درست جریان پیدا کند، اقتصاد سالم است. نهاد بانک و نهاد مالی ما جهت‌دهنده پول هستند که به چه کسی تزریق بشود و به چه کسی تزریق نشود. اگر منابعی که از نظام بانکی ما به جامعه تزریق می‌شود، به جایی =رود که بازدهی بالاتری داشته باشد، آن زمان نظام مالی می‌تواند اقتصاد بدون نفت را تامین کند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات اسلامی دانشگاه فردوسی اضافه کرد: دانشگاه اقتصادی وظیفه دارد که نظام مالی را به جامعه معرفی کند که متناسب با قواعد اسلامی و بخش واقعی جامعه که می‌توانند به نوعی بخش مولد را تقویت کنند، موثر باشد. دانشگاه باید دانشجویانی را پرورش دهد که بتوانند در این ساختارها فعالیت کنند.

ارشدی در رابطه با ترویج مصرف کالای داخلی بیان کرد: ما امروز با موضوعی تحت عنوان ملی‌گرایی مصرفی مواجه هستیم. جامعه باید غیرت اقتصادی داشته باشد. غیرت اقتصادی خود را در حوزه کالا و مصرف کالای داخلی نشان می‌دهد. هر چه جامعه نسبت به کالای خارجی منفی‌تر نگاه کند، این موضوع قاعدتا می‌تواند در کاهش تولید داخلی موثر باشد. اگر تفکر سیستمی در جامعه شکل نگیرد و مردم احساس نکنند که بخش‌های مختلف اقتصادی بر روی یکدیگر اثر می‌گذارند، چنین تفکری شکل نخواهد گرفت.

انتهای پیام